Ruim twaalfhonderd jaar na dato beroert de dichtregel nog steeds de gevoelige snaar van Chinezen die in de enige echte liefde geloven. Dat niet alleen. Degene die in de liefdestuin van de ene bloem naar de andere huppelt en pas ophoudt met ruiken aan en afknippen van zoveel mogelijk bloemen totdat die niet meer op de been kan blijven en aan bed ligt gekluisterd, wordt op slag huwelijkstrouw als die de dichtregel leest. Dit liefdesgedicht is een van de beroemdste, zo niet het beroemdste, die China ooit heeft gekend.

Tot dusver alles koek en ei en wij kunnen het beter hierbij laten. In het Engels is er sleen uitdrukking, Don’t let truth spoil a good story. De waarheid biedt ons weliswaar houvast maar die kan lelijk om de hoek komen kijken. Hieronder een paar feiten over ’s dichters woord en daad.

Yingying

Yuan Zhen hield van een glaasje – welke dichter niet eigenlijk? Na een paar slokken kwam zijn tong steevast los. Zo nam hij een keertje zijn dichtersvrienden in vertrouwen over zijn eerste meisje. Een van zijn vrienden was er dusdanig van onder de indruk dat hij het verhaal op papier had gezet. Yuan Zhen las het en vond het onder de maat. Hij besloot het zelf te doen. Zijn Biografie van Yingying werd een doorslaand succes. Hieronder een korte samenvatting. 

———

Er was een arme student van eenvoudige komaf die Zhang Sheng heette. Hij was knap om te zien en heel netjes. Op een dag ging hij naar een klooster en bleef daar logeren. Zijn buren waren een moeder en een dochter. Ze behoorden tot de adel, wiens rijkdom en invloed langzaam maar zeker op hun retour waren. 

Zhang Sheng stond aan de grond genageld toen hij de dochter, Yingying genaamd, voor het eerst zag, want ze gaf licht. Letterlijk en figuurlijk oogverblindend. Hij probeerde haar te verleiden maar ze werd er niet warm of koud van. Ze moest nog trouwen en als ze haar maagdelijkheid zou verliezen, zou ze niet meer aan een huwelijkspartner kunnen komen. 

Zhang Sheng kreeg Yingyings dienstmeisje zo ver dat ze hem hielp om contact met Yingying te leggen. Na een reeks pogingen was het hem eindelijk gelukt om Yingyings hart en lichaam te winnen. Aangezien haar familie hem niet zoveel geld en macht kon bieden zoals hij wilde, verliet hij haar en reisde verder naar een grote stad. Daar deed hij mee aan een staatsexamen en slaagde met vlag en wimpel. Dit bood hem de mogelijkheid een hoge positie in de regering te bekleden, maar daarvoor moest hij nog aardig aan de weg timmeren. Via via kreeg hij te horen dat een hoge piet een aantrekkelijke en geleerde dochter had. Zonder verwijl trouwde hij met haar. Zodoende was hij verzekerd van een brede toegang tot de top van de samenleving.   

Terwijl Zhang Sheng bezig was omhoog te slapen, kon Yingying eten noch slapen en wachtte dag en nacht op zijn beloofde terugkeer. Een jaar later trouwde ze met een andere man, onder druk van haar moeder die vreesde dat de dochter anders de huwbare leeftijd zou passeren. Niet lang daarna kwam Zhang Sheng Yingying opzoeken, maar ze deed de deur niet voor hem open. Ze vroeg hem, die inmiddels met de dochter van een hoge piet was getrouwd, lief te blijven voor zijn partner. 

Zhang Sheng kwam tot de conclusie dat Yingying een betoverende slang was, die erop uit was mannen uit de tent te lokken. Hij prees zichzelf gelukkig dat hij haar valse streken op tijd door had. 

———–

Echtgenoot 1, Wei Cong

Toen de Biografie van Yingying uitkwam, wist Yuan Zhens vrouw Wei Cong, intelligent en hoogopgeleid als ze was, meteen dat Zhang Sheng de alter ego van haar man was. Ze verging van verdriet, maar beschaafd als ze was, maakte ze geen ruzie met hem. Rustig legde ze hem twee opties voor. Een, van haar scheiden en de draad met Yingying oppakken. Twee, bij haar blijven en Yingying als zijn concubine in hun huis nemen. Hij deed geen van beide en wilde het verhaal in brand steken. Nee, riep zijn vrouw, dat was onschatbare literatuur. 

Achteraf gezien moeten de miljarden Chinezen die later geboren waren en zullen zijn Wei Cong danken. Had ze het boek niet van de brandstapel gered, zouden ze niet van het meesterwerk kunnen genieten.

Xue Tao, een liefje

In zeven jaar tijd schonk Wei Cong vijf kinderen aan Yuan Zhen. Vier van de vijf waren helaas zeer jong gestorven. Veelvuldige zwangerschappen hadden haar gezondheid uitgehold. Terwijl ze in ziekbed lag, voerde Yuan Zhen met Xue Xiao een hemelsdans in de bedstede. Xue Tao was zangeres, danseres en dichteres in één. Niet zomaar een dichteres maar destijds een van de vier meest gevierde van het vrouwelijke geslacht. Ze behoorde tevens tot de vier meest geliefde geisha’s van die tijd. 

Xue Tao was romantisch in haar poëzie en in haar leven. Ze geloofde in de ware liefde en hoopte vurig dat Yuan Zhen haar tot zijn concubine zou nemen.

An Xianbin, concubine nr. 1 

Een paar maanden later stierf Wei Cong een plaats voor Xue Tao vrij. Yuan Zhen wilde zijn klimtocht langs de sociale ladder niet bemoeilijken door zijn naam met een geisha te doen associëren. Niet lang na de dood van zijn eerste vrouw nam hij een concubine in huis maar ze was An Xianbin, niet Xue Tao. Hij bleef Xue Tao wel liefdesgedichten sturen en hield haar vurige hoop op zijn terugkeer op een laag pitje. 

Nu Yuan Zhen weduwnaar was, kon hij An Xianbin net zo goed tot zijn echtgenote maken. Dat deed hij niet omdat ze, net als hij, van eenvoudige komaf was. Hij moest de plaats van zijn echtgenote vrij houden voor de dochter van een hoge piet. An Xianbin baarde een zoon voor hem en stierf niet lang daarna. Deze relatie hield welgeteld twee jaar stand.

Pei Shu, echtgenote nr.2

Yuan Zhen deed het nog dunnetjes over en huwde met Pei Shu, dochter van een andere hoge piet. Zo was Yuan Zhens bedje gespreid en hij kon wederom omhoog slapen. Een jaar daarna stierf Pei Shu.

Liu Caichun, een liefje

Direct na de dood van zijn tweede echtgenote was Yuan Zhen met kop en staart verliefd op een andere zangeres, danseres en dichteres in één. Ze luisterde naar de naam Liu Caichun en behoorde wederom tot de vier meest geliefde geisha’s. Zo had Yuan Zhen twee van de vier geurigste bloemen van China destijds geplukt. Liu Caichun was toen nog getrouwd en haar man was van een lagere sociale klasse. Beducht voor Yuan Zhens macht stond hij braaf zijn vrouw aan hem af. 

Ditmaal had Yuan Zhen meer zitvlees en hij bracht zeven jaar met Liu Caichun door. Toen hij echter een hogere post in de regering kreeg, verliet hij haar. 

Andermans concubine

Yuan Zhen was niet alleen dol op vrouwen maar ook op een man. Niet zomaar een man, maar Bai Juyi, een van de meest volprezen dichters van toen en van nu nog steeds. Meermalen roemrijker dan Yuan Zhen. De twee heren hielden niet alleen van elkaar maar ook van dezelfde vrouw, die oorspronkelijk een concubine van Bai Juyi was. Deze jongedame had veel gedichten van Bai Juyi uit het hoofd geleerd en kon ze oorstrelend zingen. Yuan Zhen wilde het ook met haar doen en nam haar bij Bai Juyi weg. 

Jaren later, toen Yuan Zhens interesse in haar onder de zeespiegel wegebde, keerde ze met hangende pootjes terug naar Bai Juyi. Nu kon ze enkel en alleen Yuan Zhens gedichten opzeggen en kende uit haar hoofd geen gedicht meer van haar eerste geliefde Bai Juyi.

Oude vlam uitgedoofd

Jaren nadat Yuan Zhen zijn liefje Liu Caichun in de steek had gelaten, herinnerde hij zich haar plotseling weer en ging haar opzoeken. Hij dwong haar tot geslachtsgemeenschap en dit scheurde haar hartswonden opnieuw open. Nadat hij voldaan vertrok, gooide ze zichzelf in een rivier en pleegde zelfmoord.

Concubine nr. zoveel

In de laatste jaren van zijn leven was Yuan Zhen vergezeld en verzorgd door zijn zoveelste concubine. Toen hij 53 was, ging hij naar een nieuwe post in een plaatselijk bestuur en stierf in het zadel. Niet lang daarna legde Xue Tao, die zich al die jaren vruchteloos op zijn terugkeer had verheugd, ook het laatste loodje. 

‘Trouw’ in het echte leven

Het was juist dezelfde Yuan Zhen op wiens naam een onsterfelijk gedicht over de enige echte liefde staat. Hiermee heeft hij ruim duizend jaar miljarden Chinezen ontroerd. 

Nu ik de Canghai Zee heb gezien, trekt het water van welke zee dan ook mij niet meer aan. 

Nu ik de Berg Wu heb aanschouwd, zeggen de witte wolken en blauwe lucht boven welke berg dan ook mij niets meer.  

Gezien de talloze zeeën die hij voor- tijdens en na de dood van zijn eerste vrouw heeft bevaren en de ontelbare bergen die hij heeft beklommen, heeft hij ook ruim duizend jaar miljarden Chinezen op het verkeerde been gezet. 

Verandering

Een gedicht kan de lezer slechts raken als het uit de grond van ’s dichters hart komt. Hier ben ik van overtuigd. Daarom sluit ik het uit dat Yuan Zhen niet meende toen hij schreef dat na de dood van zijn eerste echtgenote hij niet meer zou of kon omkijken naar een andere vrouw. Met dezelfde oprechte gevoelens toonde hij echter direct daarna belangstelling voor het ene vrouwelijk schoon na het ander totdat hij te overleden was om op rokken te jagen. Hoe rijmen wij zijn woord met zijn daad?

Er is maar één manier en die vinden wij in Yi Jing. In het Boek der veranderingen staat, de enige waarheid van het leven is dat alles verandert. Werkelijk, de enige waarheid van Yuan Zhens gevoelens is dat hij ze meende toen hij ze uitte en dat hij het ook meende toen hij zijn oude gevoelens inruilde voor nieuwe. Zo kunnen wij én geraakt worden door Yuan Zhens liefdesgedicht én begrijpen waarom hij sneller van gedachten en gevoelens veranderde dan een blad van een boom. 

Autobiografisch

Dat is ook een van de redenen waarom ik me nooit afvraag of een literair werk autobiografisch is. Wij zijn allen mensen, dichters en schrijvers incluis. Mensen veranderen, maar boeken, zodra gedrukt, niet. Lezers kunnen van een dichter of schrijver niet verlangen dat die niet verandert na het optekenen van zijn levensverhaal. De enige schrale troost is dat een hartroerende momentopname in de vorm van een gedicht of een boek een realistische opname is, al is het van een moment. 

Koop Nederwonderland of andere boeken van Lulu Wang >>> >>