Liefde uit de Dao of uit het hart? In de ogen van Yi Jing, 9

 

De Dao, het hart en het hoofd

 

Als de liefde uit het hart komt, waar haalt het hart die vandaan? Vanuit het hoofd? Als dat zo is, waar haalt het hoofd die vandaan? Volgens de Yi Jing komt de liefde oorspronkelijk uit de Dao. Hoe zit het precies? Het antwoord erop kunnen wij in onder andere quantummechanica vinden.  

 

Zoals wij weten leven wij in een driedimensionale wereld, die uit lengte, breedte en hoogte bestaat. Volgens de moderne wetenschappen is een lagere dimensie een projectie van een hogere dimensie. Zo is de eerste dimensie – een punt – een projectie van de tweede dimensie – een lijn. De lijn is wederom een projectie van de derde dimensie.  

 

De derde dimensie is dientengevolge een projectie van de vierde dimensie – lengte, breedte, hoogte en tijd. Zo gaat het door tot de elfde dimensie – volgens de snaartheorie telt het heelal elf dimensies.      

Projectie

 

Als de relatie tussen een lagere en hogere dimensie projectie is, is het voor ons niet moeilijk te begrijpen waarom de liefde een projectie is van de Dao. Het menselijk hart is dus een spiegel waarop de liefde uit de Dao wordt weergegeven. Dit gevoel wordt vervolgens doorgeseind naar het hoofd. Indien wij de Dao als de hoogste dimensie beschouwen, is het hart een dimensie lager en het hoofd de laagste dimensie. Het is blijkbaar ook geen toeval dat het Chinees woord voor denken Xiang 想 een hart radicaal heeft. Chinezen zijn namelijk van mening dat zowel een gedachte als een gevoel eerst het hart bereikt en dan pas het hoofd.

     

Verschil tussen het Westen en China

 

Wat heeft het voor zin om de relatie tussen de Dao, het hart en het hoofd in kaart te brengen? Aardig veel zin, moet ik zeggen. Zo kunnen wij bijvoorbeeld een verschil tussen het Westen en China in de kijk op de liefde ontdekken en plaatsen.      

Yuan

 

Als u klassieke Chinese liefdesromans leest, zult u merken dat er zelden gerept wordt over de liefde, maar vaak over Yuan. Zo vaak dat wij ze beter Yuanromans noemen in plaats van liefdesromans. Letterlijk vertaald betekent Yuan ‘verbondenheid’ en ‘oorzaak’.

     

1.Verbondenheid

 

Yuan houdt in dat twee mensen elkaar liefhebben niet zozeer omdat ze elkaar leuk vinden, maar omdat ze in hun vorige leven met elkaar te maken hebben gehad. Het Chinees karakter voor Yuan heeft niet voor niets een zijde-radicaal – twee mensen zijn met een zijden draadje met elkaar verenigd.      

2.Oorzaak

 

De liefde tussen een man en een vrouw is dus een gevolg van hun doen en laten in het vorige bestaan.  

 

Yuan wil ook zeggen dat twee geliefden uit elkaar gaan niet zozeer omdat ze elkaar niet meer leuk vinden, maar omdat hun verbondenheid uit het vorige leven tot dusver reikt en niet verder. Als de Dao de bron van alles is, dan is Yuan de bron van de liefde, die als wij dieper graven, ook uit de Dao ontspruit.      

Chinese kijk op de liefde

 

Yuan komt en gaat zoals het reeds in de hogere dimensie bepaald is, ofwel, zoals het in de sterren geschreven staat. Daarom beschrijft en bezingt de klassieke Chinese literatuur de liefde als een regenboog. Twee tortelduiven zijn verrukt als ze overvallen zijn door de liefde en hartstocht voor elkaar, op dezelfde manier als ze verrast zijn door een regenboog die aan de horizon verschijnt, die de twee geliefden hand in hand in verroering bewonderen. Als ze tegen wil en dank uit elkaar moeten gaan, geven ze elkaar noch wie of wat dan ook de schuld. Het komt doordat hun Yuan op zijn laatste benen loopt. Met deze gedachte troosten ze zichzelf. In deze gedachte berusten ze. Zodoende genieten ze van de liefde zolang het duurt en lijden ze minder onder verdriet, wroeging of wrok als de liefdesrelatie al dan niet onverwachts beëindigd is.      

Westerse kijk op de liefde

 

Anders dan Yuan is de liefde in de westerse literatuur en vooral sinds de periode van de Romantiek, met prominente schrijvers als Johann Wolfgang von Goethe (o.a. Die Leiden des jungen Werthers) en de Gebroeders Grimm (o.a. Hans en Grietje), iets waar wij naar kunnen streven en iets waar wij min of meer invloed op kunnen hebben. Als een man en een vrouw elkaar niet kunnen hebben, strijden ze net zolang tegen de obstakels totdat ze hun doel bereiken. Als het hen toch niet lukt of als hun relatie in een scheiding strandt, zoeken ze de oorzaak in elkaars gedrag, in dat van derden of in iets dat hun liefde dwarsboomt. Zie Romeo en Julia. De gangbare interpretatie van de tragedie luidt dat een eeuwenlange familievete roet in het eten gooit, waar ik vraagtekens bij zet. Shakespeare bedoelt met dit werk meer dan dat, maar dit even terzijde. Door deze kijk op de liefde in het Westen lijden geliefden als ze niet bij elkaar kunnen zijn of als hun relatie tegenvalt. Hierin ligt het verschil tussen de Chinese Yuan en de westerse liefde.      

Het lot van oude Grieken en Yuan van Chinezen

 

De Griekse tragedies, duizenden jaren voor de periode van de Romantiek, vertonen wel overeenkomsten met de klassieke Chinese literatuur. Ze hebben het ook over de lotsbestemming (Oedipus, bijvoorbeeld). Het lot is volgens de Chinezen een projectie uit een hogere op een lagere dimensie, uit de Dao op ons driedimensionale leven. Het lot in de liefde onder de pen van de oude Grieken is vermoedelijk de Chinese Yuan.      

Nadruk op iets tastbaars

 

Als wij denken dat de liefde oorspronkelijk uit de Dao komt, maar niet enkel en alleen uit ons hart of hoofd, besparen wij onszelf heel wat Die Leiden des jungen Werthers. Een en ander wil echter niet zeggen dat Chinezen alsmede de oude Grieken fatalisten zijn, naar mijn mening. De nadruk ligt bij Chinezen misschien niet op de liefde of hartstocht, maar wel op het gezinsleven en de stabiliteit ervan.      

Uitgangspunt

 

Kijk naar het gearrangeerd huwelijk waar het oude China berucht om was. Waren de Chinese jongelui van vroeger niet goed wijs of gewoon slappelingen dat ze zomaar accepteerden dat hun ouders een huwelijkspartner voor hen gingen uitzoeken? Waren de Chinese ouders zulke sadisten dat ze hun kinderen niet gunden om uit liefde te trouwen? Als een paar Chinese jongelui van weleer gek of slap waren, of als enkele Chinese ouders uit het verleden wreedaards waren, kan ik me het nog indenken, maar als het hele Chinese volk het gearrangeerd huwelijk duizenden jaren lang in stand had gehouden, moesten ze er een reden voor hebben. En die reden is vermoedelijk hun idee van Yuan.  

 

Aangezien Yuan zeg maar een regenboog is, die voortvloeit uit de hoogste dimensie de Dao, kunnen wij vanuit onze derde dimensie er weinig invloed op hebben, hoe goed wij ook ons best doen. Vandaar dat de Chinese ouders destijds vonden dat de kinderen beter niet op wolken konden lopen maar met beide benen op de grond konden staan. Ze deden er verstandig aan om hun geluk niet te bouwen op een regenboog, maar op iets concreets, waar ze iets meer weet van hadden of waar ze iets aan konden doen. Op de familieachtergrond en op de karaktereigenschappen van de huwelijkskandidaat bijvoorbeeld. De ouders waren zelf ook jong geweest en wisten uit eigen ervaring dat de hartstochtelijke liefde, hoewel beeldschoon en adembenemend, zomaar als een regenboog in het niets zou oplossen. Daarom hoopten ze dat hun kinderen hun partnerkeuze op concrete en minder vluchtige factoren baseerden.      

Degradatie

 

Het gearrangeerd huwelijk viel pas in ongenade toen het in de loop der jaren afweek van zijn bedoeling en een smoes voor sommige inhalige ouders werd om hun dochters te koppelen aan oude vieze rijke mannetjes. Toen raakten de Chinese jongelui geïnspireerd door het Westen, waar men voor het persoonlijke geluk ging en de liefde najoeg. Op dat specifieke moment van de wereldgeschiedenis ontmoetten het oosten en Oost en West elkaar.  

 

Het Chinese idee van Yuan zou westerlingen misschien kunnen helpen om de liefde in een ruimere context te zien en te ervaren. Het westerse ideaal over de romantische liefde zou Chinezen kunnen helpen om bewuster te worden van hun eigen inbreng in de geluksbeleving. Als wij het Oosten als Yin en het Westen als Yang beschouwen, dan heeft de Dao de wereld geschapen om de mensheid in evenwicht te houden. Hierdoor houden de twee werelddelen elkaar een spiegel voor en leren ze van elkaar. Hierdoor kunnen wij allen zowel tot het uiterste gaan om de regenboogachtige liefde vast te houden als niet met de verdwijnende regenboog in het luchtledige verzanden – wij staken de jacht op de liefde indien die ons meer verdriet dan vreugde geeft. Hold on tightly and let go lightly. Zo zijn wij baas over ons eigen hoofd en hart in plaats van dat de liefde ons hoofd voortdurend op hol brengt en ons hart keer op keer breekt.    


Koop Nederwonderland of andere boeken van Lulu Wang >>> >>