Tagarchief: literaire blog van Lulu Wang

Hoe noemt de Chinese man zijn vrouw? – In de ogen van Yi Jing, 4, Lulu Wang

Lulu met een lezer van haar boeken

 

Namen

 

China kende veel benamingen voor ‘echtgenote’. ‘De thuisblijver’, bijvoorbeeld. Vroeger bewogen vrouwen zich bijna strikt binnenshuis en lieten zich haast onder geen beding door vreemde mannen zien. ’Mijn liefje’ is een ander voorbeeld. Sinds het verbannen van het gearrangeerd huwelijk in de jaren dertig van de vorige eeuw, trouwden hoe langer hoe meer mensen uit liefde. Vandaar die term.

 

China kende ook veel benamingen voor ‘echtgenoot’. Zhangguide (De man achter de toonbank), bijvoorbeeld. Vroeger runde voornamelijk de man het familiebedrijf of de winkel. Guanren (De ambtenaar) is een ander voorbeeld. Vroeger konden alleen mannen bij de overheid werken. Ai Qiandaode (Hij die met duizend messteken gelyncht moet worden), is er ook een van. Waarschijnlijk omdat de vrouw vroeger onmogelijk kon ontsnappen aan het juk van de mannenheerschappij. Het enige wat ze kon doen was haar man halfplagend en halfschertsend aan te spreken.  

 

Taitai

 

 

 

Hoewel verschillende tijdperken verschillende benamingen met zich meebrachten, er was één term voor ‘echtgenoot’ die als een rots in de branding overeind bleef (en blijft): Taitai. ‘Tai’ betekent ‘extreem’. Dit is ook af te lezen aan diens pictogram 太. Het karakter bestaat uit het radicaal 大  (groot) en het radicaal 、(klein). Met andere woorden, de Chinese man noemt zijn vrouw ‘De grootste en de de kleinste in huis’. Hij kan wel eens gelijk hebben.

De vrouw kan zich prima wegcijferen door dag en nacht voor haar man en kinderen klaar te staan, maar ze kan, indien nodig, ook op de voorgrond treden. Men denke aan Jeanne D’Arc in Frankrijk, Mulan in China en nog meer van hun geestverwanten. Met haar hoge pijngrens kan de vrouw onder behoorlijke druk en stress functioneren, multitasken zelfs. Ze kan met de ene hand een krijsende baby vasthouden, met de andere hand vlammen uit de pan blussen en onderwijl de advocaat bellen om een deurwaarder weg te bonjouren. Ze kan gillen als een muisje voorbij snelt, maar ze kan ook het roer overnemen als haar man in crisistijd met de handen in het haar zit.

 

De vrouw kon vroeger geen staatshoofd worden, maar ze kon een jongetje baren en hem zodanig opvoeden dat hij later het land bestuurde. Ze kon vroeger niet deelnemen aan het politiek debat, maar ze kon de koers van een land bepalen door het staatshoofd om haar vinger te winden. Cleopatra in Egypte, Cixi in China en nog veel meer.

 

Xiansheng

 

 

De Chinese man wist nooit wanneer zijn vrouw klein werd en wanneer groot. Daarom bleef hij altijd bij de les en koesterde ontzag voor haar. Volgens Yi Jing is klein Yin en groot Yang. De kleine en grote echtgenote is dus Yin en Yang in evenwicht. Wie zegt dat de Chinese man van vroeger zijn vrouw onderdrukte? Misschien met zijn mond en hand, maar niet met zijn hoofd en hart. Diep in zijn hart bewonderde en misschien zelfs beneed hij haar aangeboren vermogen om traploos te schakelen tussen de twee uitersten. Dit blijkt uit de manier waarop hij haar noemt. Taitai. De extreme.

 

Zonder Yang kan Yin niet bestaan. Hoe zelfredzaam een vrouw ook is, als het even meezit, lijkt de meeste vrouwen het toch gezelliger om een man in hun leven toe te laten. Zo geldt sinds de jaren twintig van de vorige eeuw als de meeste populaire Chinese benaming voor ‘echtgenoot’ Xiansheng (de eerstgeborene ofwel de leraar). Waarschijnlijk omdat de man veelal ouder is dan zijn vrouw en omdat de vrouw vindt dat ze heel wat van hem te leren heeft. Hieraan merken wij het respect van de vrouw voor haar man. Alleen als hij herhaaldelijk over haar respect heen walst, noemt ze hem Ai Qiandaode (Hij die met duizend messteken gelyncht moet worden). Erg grof, maar haar man neemt de term met een korrel zout. Want als ze hem echt niet meer ziet zitten, zwijgt ze en negeert ze hem. Dan is er letterlijk en figuurlijk geen woord meer voor.

 

Aanpassen

 

 

Alles goed en wel, kijkt de Chinese man werkelijk op een unieke wijze naar zijn vrouw? Niet echt. Immers, in het Nederlands is er een gezegde, Ik ben de baas in huis, wat mijn vrouw zegt gebeurt.  Ik vermoed dat waar dan ook  ter wereld  de echtgenote iets weg heeft van een kameleon. Ze past zich aan haar omgeving aan en wordt klein als haar man groot en sterk is. Ze wordt groot en sterk als haar man in de put zit of afwezig is. Ze laat haar man zich groot voelen zodat ze klein kan blijven en zich niet hoeft te bekommeren om gewichtige zaken. Shakespeare zei, De vrouw, je naam is zwakheid. Hij is vergeten eraan toe te voegen, De vrouw, je naam is tevens sterkte.   

Leven als water – In de ogen van Yi Jing, 2, Lulu Wang

Verwachtingen

Wat wij zien, wordt mede bepaald door onze verwachtingen, aldus een cognitief neurowetenschapper. Daar zit wat in. Zo zegt men dat als een kind de Bijbel leest, het wonderen ziet. Als een scepticus de Bijbel leest, ziet hij magie.

 

 

 

Een van de grootste geleerden van de vorige eeuw in China heette de heer Muoruo Guo. Hij was archeoloog, historicus, kalligraaf, schrijver, dichter en toneelschrijver in één. Guo was niet alleen vakbekwaam op velerlei gebieden, hij had ook diverse vrouwen bemind en bezwangerd. Een romanticus in hart en nieren. Gelijk menig zichzelf respecterende Chinese intellectueel, verdiepte Guo zich ook in Yi Jing.

 

Voorstellen

Door de eeuwen heen had men zich afgevraagd waarom Yi Jing Yin (de vrouwelijke energie) met een gebroken lijn — — aanduidt en Yang (de mannelijke energie) met een hele lijn —–. Toen kwam de heer Guo. Hij beweerde dat de twee symbolen staan voor het respectievelijk vrouwelijke en mannelijke uitwendig voortplantingsorgaan. Een ware romanticus aan het woord. Over ‘Wat wij zien, wordt mede bepaald door onze verwachtingen’ gesproken.

 

Geen idee of een verlengde van die interpretatie eveneens afkomstig is van Guo’s geniale brein, maar er is een mening, tegenwoordig een wijdverspreide mening. Die luidt, ook het nummer 0 (Ying) en 1 (Yang) verwijzen naar datzelfde orgaan van respectievelijk de vrouw en de man. Nou, met een scheutje voorstellingsvermogen en een eindje schuinsmarcheren kan ik me wel in die twee interpretaties vinden.

 

Water en aarde

 

Trekken wij bovengenoemde gedachtegang door, kan ik me tevens voorstellen waarom Yi Jing met Yin, — — en 0 het water symboliseert en met Yang, —– en 1 de aarde. Immers, indien wij — — en 0 als een stuk grond zien met middenin een kuil of als een bron, vloeit er regenwater in of welt er bronwater uit; indien wij —– en 1 als een stuk gave grond beschouwen, treffen wij er minder water aan. Van wie is de huid zachter en sappiger? Van de man of de vrouw? Geen wonder dat Baoyu, de hoofdpersoon in de beroemdste klassieke Chinese roman Droom in de rode kamer zegt, ‘De vrouw is gemaakt van water en de man van klei (aarde).’

 

‘Leven als water’ behoort tot Yi Jings meest gevleugelde uitspraken. Zelfs kinderen in China nemen de zin in de mond, al weten ze niet wat het betekent. Daar rust zegen op, dit voelen de kleintjes aan hun water. De uitspraak beschrijft namelijk het hoogste doel waar een sterveling naar kan streven, aldus Yi Jing lezende Chinezen.

 

Enerzijds

Aan welke eigenschappen heeft het water zijn cultstatus te danken?

 

Een, flexibel. Het water brult niet tegen een berg dat hij moet wijken omdat het door wil stromen. Het loopt eromheen. Klaar is kees.

 

Twee , nederig. Het water gaat naar beneden. Alleen vlakbij de stad Luo Yang, Noord-China, de bakermat van Yi Jing, is nog steeds een rivier die omhoog vloeit. Een bezienswaardigheid voor menig Chinees.

 

Drie , stil. Het water klaagt noch krijst. Meestal gaat het zwijgzaam zijn gang maar het laat zich door niets of niemand tegenhouden.

 

Vier , veelal onzicht-, ongrijp- en onverslaanbaar. Het water van de aarde scheiden is niet onmogelijk – wij kunnen desnoods polderen – maar het blijft een moeilijke opgave, waar wij niet zo gauw aan beginnen, tenzij het water ons tot de lippen stijgt.

 

Vijf, mede door de bovengenoemde eigenschap is het water alom aanwezig. Vanuit de satelliet bekeken is de aardbol net een blauwe knikker.  

 

Zes, onmisbaar en voedzaam. Zonder water kan er leven op aarde ontstaan noch voortbestaan.

 

Zeven , zacht en teder. Het water streelt onze huid met zijn miljarden tedere druppels.

 

Acht, een blijvertje. Dinosaurussen zijn, hoewel gigantisch en haast almachtig, uitgestorven. Zo zijn nog meer dergelijke titanen van de aardbol weggevaagd, maar het water heeft alle rampen, oorlogen en wat dies nog meer zij overleeft.

 

Anderzijds

 

O wee als de maat vol is, want dan vertoont het water de keerzijde van bovengenoemde eigenschappen.

 

Een, stug. Kijk naar de tsunami.

 

Twee, trots. Haal ons huizenhoge golven voor de geest.

 

Drie, talloze decibels. Luister naar de stormende zee.

 

Vier en vijf, geen keerzijde.

 

Zes, in tijden van extreme en aanhoudende droogte sneuvelen mensen, dieren en planten.

 

Zeven,  keihard. Zodra er een overstroming is, kunnen wij beter de benen nemen dan er tegenin gaan.

 

Acht, als wij de aarde blijven vervuilen en uitputten, moeten wij misschien naar een ander hemellichaam verhuizen, maar het water zal vermoedelijk het laatste zijn dat hoeft te emigreren.

 

Water en vrouw

 

Water is Yin. Yin is de vrouwelijke energie ofwel de vrouw. Trekken wij Yi Jings gevleugelde uitspraak ‘Leven als water’ door, dan krijgen wij ‘Leven als een vrouw’. Met een beetje voorstellingsvermogen kan ik me inderdaad voorstellen dat bovengenoemde watereigenschappen
meer weg van een vrouw hebben dan van een man.

 

Waarom zou ik voor vrouwenrechten vechten? Die rechten zijn mij reeds toegeschreven door Yi Jing en door het water. Toegegeven, rechten hebben en er bewust van worden, zijn twee verschillende zaken. Vandaar dat als iemand mij probeert te kleineren omdat ik een vrouw ben, ik sterk aan water denk. Die persoon moet van goede huize komen om het water uit de aarde, de lucht, de dieren, de planten, uit zichzelf en uit ons allen te destilleren om het naar behoren te geringschatten.

 

Dezelfde lijn

 

Aangezien zowel mannen als vrouwen zeventig procent uit hetzelfde water bestaan, heeft het geen zin om op het ene geslacht of het andere neer te kijken, anders zou het betekenen dat wij ons eigen water kleineren. En daarin huist de wijsheid van Yi Jing. Het boek beschrijft de man en de vrouw met dezelfde lijn, alleen heeft de lijn van Yin — — al een split in het midden en die van Yang —– is nog heel. Aan het einde van zijn levensreis schreef Einstein aan zijn dochter dat liefde de verbindende kracht is van het heelal. Een geruststellende speculatie. Niet het onderscheid maar de liefde tussen mannen en vrouwen houdt de boel draaiend.

 

Koop Nederwonderland of andere boeken van Lulu Wang >>> >>